Giếng cổ Gio An nằm tại xã Gio An (huyện Gio Linh, Quảng Trị) là một hệ thống công trình dẫn thủy cung cấp nước cho sinh hoạt và sản xuất hàng ngày; là một di tích có giá trị khảo cổ, văn hoá và nghệ thuật độc đáo do người Chăm xưa sáng tạo nên và được người Việt tiếp thu và giữ gìn cho đến ngày nay. Theo ước tính của các nhà khảo cổ, Giếng cổ Gio An đã có niên đại trên 5000 năm tuổi.
Một góc giếng Gai ở thôn Hảo Sơn. Ảnh: PĐ.
Giếng Đào ở thôn An Nha. Ảnh: PĐ.
Hệ thống giếng cổ Gio An tại Quảng Trị đã được Bộ VH- TT&DL công nhận là di tích lịch sử- văn hoá cấp Quốc gia vào 13/3/2001. Hệ thống bao gồm 14 giếng cổ (Giếng Dưới, Giếng Búng, Giếng Côi, Giếng Tép, Giếng Ông, Giếng Bà, Giếng Gai thôn Hảo Sơn, Giếng Trạng, Giếng Đào ở thôn An Nha. Giếng Gái 1, Gái 2, Giếng Nậy thôn An Hướng, Giếng Máng thôn Long Sơn, Giếng Pheo thôn Tân Văn).
Các máng dẫn nước được đẽo hoàn toàn bằng tay từ các tảng đá nguyên khối. Ảnh: PĐ.
Giếng cổ Gio An là di sản văn hóa có một không hai ở Quảng Trị, minh chứng cho nền văn minh nông nghiệp cổ của cư dân Chămpa, thể hiện rõ lối ứng xử khôn khéo, thông minh của con người trước tự nhiên nhằm khai thác tốt những tiềm năng của vùng đất họ gắn bó. Các khối đá được sắp xếp một cách khéo léo tạo nên khuôn viên của giếng. Ảnh: PĐ.Người dân tìm tới nguồn nước mát trong của giếng sau những giờ lao động mệt mỏi. Ảnh: PĐ.
Giếng cổ Gio An đang ngày càng được nhiều người biết đến, đã và đang trở thành một địa chỉ du lịch hấp dẫn, thu hút khách du lịch trong và ngoài nước tới để được khám phá, nghe những câu chuyện cổ về chuyện làm giếng; và được thương thức nguồn nước ngay tại giếng cổ mà không lo bị pha tạp những hóa chất công nghiệp.
Dòng nước trong vắt chảy ra từ lòng đất. Ảnh: PĐ.
Đây cũng là nơi gắn liền với tuổi thơ của bao thế hệ. Ảnh: PĐ.Trải qua khoảng thời gian chiến tranh và sử dụng của con người, nhiều giếng bị thay đổi kiến trúc, một số đã bị thiên nhiên tàn phá. Hiện Trung tâm bảo tồn di tích và danh thắng tỉnh Quảng Trị đang tiến hành khôi phục nguyên trạng các giếng này.
